Nationale Conventie: EU-Grondwet, EU-Federatie "Dood"?

Nederlandse Europadiscussie, geanimeerd door de regering:

Stelling van de week van de "Nationale Conventie"

"De Europese Grondwet is dood, het model van de Europese federatie ook."

Wat is de "nationale conventie"? Beschrijving op de nc-homepage:

Het vertrouwen tussen burgers en de politiek staat onder druk. Het kabinet heeft een groep van onafhankelijke mensen gevraagd voorstellen te doen voor de inrichting van het nationaal politieke bestel, die kunnen bijdragen aan herstel van het vertrouwen.
We noemen dat de Nationale conventie.

De NC is dus niet speciaal opgericht voor het Europadebat, dat de regering en het parlement met de bevolking wilden gaan voeren na het verwerpen (mei 2005) van het Europees grondwettelijk verdrag in een nationaal referendum. Dat debat is verwaterd tot een studie-opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken aan een opinie-onderzoeksbureau. Van het oorspronkelijke plan van de politieke partijen, om gezamenlijk "het land in" te gaan om over Europa te spreken met gewone burgers, is niets terechtgekomen.

Op initiatief van de vroegere kabinetschef van de Minister-President, Hoekstra, is, na het verwerpen van de gekozen burgemeester en andere bestuurlijke hervormingsmaatregelen in de Eerste Kamer en het aftreden van D66-minister De Graaff om die reden, deze "nationale-conventie" commissie ingesteld.
Doel is overduidelijk, om het debat over bestuurlijke modernisering uit de actualiteit te halen. En dat niet voor de eerste keer.
Voor deze gelegenheid is de "Commissie van Wijze Mannen (en Vrouwen)", om het wat op te leuken en gewichtiger te doen lijken, "Conventie" genoemd. Wat zeg ik? Nationale conventie!

Het gezelschap van halve en hele (bestuurs-) deskundigen, zorgvuldig geselecteerd op politieke en religieuze verwantschappen, is dus allerminst een nationale conventie in de zin van de revolutionaire Franse nationale vergadering van 1791, die vormgaf aan de moderne nationale staat zoals we die nog steeds kennen. Het is een gezelschap vrijzwevende denkers, al dan niet met politieke ambities.

Natuurlijk zou een grondige studie van de stand van zaken op het bestuurlijk vlak in Nederland niet eronderuit kunnen, om met de Europese feiten en de grote veranderingen die de EU voor het besturen met zich meebrengt, rekening te houden. Wat er in Nederland gebeurt, wordt al voor een groot gedeelte door de EU bepaald.

Maar de "stelling" van deze week, opgesteld door een streng-gereformeerde VU-professor ("reformatorische wijsbegeerte", zie hieronder), heeft weinig weg van een afgewogen en wetenschappelijk onderbouwd oordeel. Het is een populistische provocatie, waarvan de auteur blijkbaar hoopt, dat de beantwoording via e-mail-commentaren een vingerwijzing zal geven in de richting van de reformatorische stelling, dat de Nederlandse overheid, zonder dat zelf te beseffen, "dienaresse Gods" is.

Deze paulinische stellingname (Apostel Paulus: "Geef den Keizer wat des Keizers is") is door de meerderheid der gereformeerden moeizaam verworven in het begin van de negentiende eeuw. En nog zijn er restanten van gereformeerde afwijzing van de centralistische pretentie, dus van een soort religieus anarchisme, hier en daar in Nederland blijven bestaan (of geëmigreerd naar Amerika).

Gereformeerden zijn zich echter altijd blijven verzetten tegen nòg meer overheden dan die éne: De SGP erkent bij voorbeeld de Verenigde Naties niet en evenmin de EU. Wat professor Roel Kuiper dus doet, is trachten niet-gereformeerde medestanders te vinden voor zijn ideologisch axioma. Dat doet hij door populistische sentimenten uit te lokken. En wel op een terrein, waar zijn "conventie" helemaal niet voor bevoegd is en waar geen bestuurskundige analyse aan ten grondslag ligt.

Het lijkt een beetje op de "Parallellaktion" van Robert Musil ("Der Mann Ohne Eigenschaften"): Aangezien de conventie geen doel heeft, anders dan iedereen maar wat aan de praat te houden, zien allerlei hobbyisten hun kans, om hun stempeltje op het gebeuren te drukken.

De onderhavige "stelling van de week" heeft in eerste instantie een meerderheid van "nee"-zeggers gemobiliseerd, zoals kennelijk ook de bedoeling van de auteur was. Later, toen "De Volkskrant", en wellicht ook anderen, een breder publiek uitnodigden om mee te diskussiëren, sloeg de beantwoording van de stelling om, en kwamen er steeds meer verstandige en realistische, pro-Europese, reakties binnen. We gaan daarop in in een volgende post.

Hier eerst nog wat toelichtingen van de Nationale Conventie:

Op 5 oktober zal het advies van de Nationale conventie aan minister Nicolaï worden aangeboden. Tot die tijd zullen enkele leden van de Nationale conventie door middel van de stelling van de week aandacht vestigen op onderwerpen die de afgelopen maanden volop bediscussieerd zijn binnen de conventie. Op de stelling schrijven zij een korte toelichting. Aan u de vraag uw mening over de stelling te geven. Aan het eind van de discussie zal de bedenker van de stelling commentaar geven op de ontvangen reacties.

Toelichting van de stellingnemer op de stelling :"De Europese Grondwet is dood, het model van de Europese federatie ook."

Het is nodig dat er een discussie wordt gevoerd over de finaliteit van de Europese samenwerking. Deze zal in de huidige omvang van de Unie zeker niet uitlopen op een politieke federatie. Europese bevolkingen hechten daarvoor tezeer aan een nationale bestuurslaag. Het is beter Europa in te richten als een statenverbond: een samenwerkingsverband van staten die besluiten op bepaalde onderdelen soevereiniteit te delen, maar hun zelfstandigheid en nationale politieke tradities niet prijsgeven.

Roel Kuiper

Wie is deze Roel Kuiper? Beschrijving op de website van de "nationale conventie":

Roel Kuiper (Marienberg, 1962) is historicus en filosoof, werkt als bijzonder hoogleraar reformatorische wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit en is ook verbonden aan de Vrije Universiteit, waar hij promoveerde in de politieke filosofie. Daarnaast is hij lector aan drie hogescholen (lectoren stimuleren onderzoek aan de HBO’s) op het terrein van innovatie en samenlevingsopbouw. Voor 2002 was Kuiper directeur van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie.

Opmerkelijk is, als je de toelichting aandachtig leest, dat Kuiper eigenlijk een positief voorstel doet: "een Europees statenverbond [.., dat] op bepaalde onderdelen souvereiniteit [... gaat] delen". Dat is natuurlijk heel wat anders dan de negatieve ("dood") stelling waarop het een toelichting heet te zijn. Het zou veel interessanter zijn, om van professor Kuiper te vernemen, op welke onderdelen hij meent dat de souvereiniteit moet of kan worden gedeeld, en welke onderdelen van de tegenwoordige Nederlandse souvereiniteitsdeling in NATO, Internationaal Gerechtshof, de EU, de Raad van Europa en de Verenigde Naties hij (dus) zou willen zien afgeschaft.

Intussen zijn er verschillende interessante reakties van Nederlandse burgers binnengekomen. Daarop ga ik in, in een volgende post.