Verhofstadt bouwt België om

Een hele bundel knuppels in het hoenderhok - de nota die ministerpredident Verhofstadt "voor eigen rekening" heeft gepubliceerd en voorgelegd aan het moeizaam zich vormende gezelschap dat onder leiding van de tweemaal als formateur mislukte Leterme de 'contouren' van een staatshervorming moet vastleggen voor de fatale datum van 23 maart 2008, wanneer Leterme volgens afspraak Verhofstadt zal opvolgen.

Wat in zeven maanden formatie-onderhandelingen niet lukte, omdat niemand van de deelnemende partijen het aandurfde, om ook maar een centimeter af te stappen van met anderen onverenigbare symboolpunten, is dan nu eindelijk uit handen gekomen van de man, die blijkbaar de enige staatsman is binnen de huidige politieke elite van België.

Als ik het goed begrijp, wil Verhofstadt de impasses doorbreken, door middel van de invoering van "marktwerking". Inkomsten en uitgaven zouden op en neer gaan volgens regels, die samenwerking tussen gewesten en gemeenschappen belonen, doch koppige prinzipienreiterei afstraffen. Met andere woorden: Nu handelen de regionale politici en bestuurders vaak irrationeel, maar door middel van de marktdiscipline zullen ze rationeler gaan optreden.

Het is ongeveer dezelfde politiek als die van de Europese Unie tegenover de nationale lidstaten. Bij gebrek aan wet- en regelgevende bevoegdheden, en in het bijzonder bij ontstentenis van de mogelijkheid om regels en wetten rechtsreeks toe te passen, reguleert men via begrenzing van belastingconcurrentie, loon-concurrentie en monopolieposities. De miljardenoverdrachten van de ene staat naar de andere terwille van het landbouwbeleid en de ondersteuning van achterblijvende regio's, dienen daarbij als wisselgeld.

Verhofstadt, aan wie men Europese ambities toeschrijft, heeft goed naar het EU-systeem gekeken. De voorstellen zullen de "overdrachten" van Vlaanderen naar Wallonië (netto ongeveer 3 à 6 miljard per jaar, 3% van het regionale PIB) niet doen stoppen, maar eerder in volume doen toenemen, denk ik. Maar ze zullen worden "verhuld" door tripartite (Vlaanderen-Wallonië-Federale Regering) samenwerkings-overeenkomsten en -contracten. Dat is ongeveer hetzelfde als wat door Rudy Aernoudt wordt voorgesteld in "Bruxelles, l'Enfant Mal-aimé". Op de verschillen en overeenkomsten komen we later nog terug.

Nu eerst wat delen van de goede samenvatting die Dagblad De Morgen vandaag geeft van de nota-Verhofstadt:

Het opzet van de nota is ambitieus. Zo gaat de lijst met over te dragen bevoegdheden een pak verder dan wat tot nu op de onderhandelingstafel lag. Verhofstadt wil niet alleen alle sociaaleconomische hefbomen bij de gewesten onderbrengen, inclusief een omvangrijke fiscale autonomie, maar hevelt ook belangrijke delen van het beleid omtrent mobiliteit, verkeersveiligheid, justitie en energie over, net als de
kinderbijslagen.

De bedoeling hiervan is, mijns inziens, om een effect tegen te gaan, dat ook in de EU veelvuldig optreedt, namelijk, dat de samenstellende onderdelen maar al te graag "leuke" beleidsterreinen voor zichzelf houden, en overigens de minder leuke naar het centrale niveau overhevelen, om daarbij vervolgens de "zwarte piet" te kunnen leggen. Voorbeelden zijn vreemdelingenbeleid en anticoncurrentie-maatregelen.

Daartegenover staan de herfederalisering van de geluidsnormen en ontwikkelingssamenwerking, een federale kieskring en convergentiecriteria. Die laatste moeten ervoor zorgen dat verregaande autonomie niet tot onbedoelde concurrentie tussen de regio's leidt. De regio's zouden hun pas verworven bevoegdheden slechts binnen federaal bepaalde grenzen kunnen uitoefenen. Minstens even fundamenteel is de herfinanciering van de armlastige federale overheid, onder meer door bevoegdheden niet met alle bijbehorende financiële middelen over te hevelen en de deelstaten zelf te laten betalen voor de gevolgen van hun beleid.

Het regionaliseren van ontwikkelingssamenwerking (en trouwens ook van export-beleid, inclusief wapens!) leidt tot zulke wanstaltige toestanden, dat het heel goed denkbaar is, dat de gewesten daar weer vanaf willen.
Hetzelfde geldt in nog sterkere mate voor de geluidshinder, met name die rond het Brusselse internationale vliegveld Zaventem. Dat ligt op Vlaams grondgebied, maar de vliegtuigen vliegen ook over het gewest Brussel. Dat betekent in de Belgische configuratie, dat er twee gewesten verantwoordelijkheid dragen voor de "niet-personnabele" kant van het vliegverkeer, terwijl zich ook nog eens twee taalgemeenschappen met de "personnable" kanten bezighouden. Om maar te zwijgen van de tientallen gemeenten die ook zo hun bevoegdheden hebben. Zo wil het hoofdstelijk gewest Brussel veel vliegverker toelaten, mits het maar over Vlaanderen vliegt. Maar het wordt pas ècht leuk, als de Franstalige inwoners van de Vlaamse noordrand van de Brusselse aglomeratie (die dus niet in het gewest Brussel wonen, maar vaak in een Vlaamse "faciliteitengemeente") in actie komen en gerechtelijke uitspraken afdwingen. Het is evident dat de huidige spelers er niet uit geraken, dus de ratio is met Verhofstadt, als hij voor herfederalisering pleit.

In de nota schetst Verhofstadt ook oplossingen voor tal van symbolisch geladen dossiers. Zo pleit hij voor een paritaire Senaat, een goedkeuring van het Minderhedenverdrag, een versoepeling van de rondzendbrief-Peeters en van de toepassing van de Brusselse taalwetten, en een onderhandelde oplossing voor Brussel-Halle-Vilvoorde met een beperkt inschrijvingsrecht.

Dit moet ik even uitleggen voor de Nederlandse lezers:

• Een paritaire senaat (evenveel Frans- als Nederlandstaligen) zou permanent Vlaamse meerderheidsbesluiten met grondwettelijke strekking van het parlement kunnen tegenhouden.
  
• Het Minderhedenverdrag van de Europese Unie legt minimum-rechten vast voor nationale minderheden. Het is door België niet getekend, omdat de Vlamingen vinden, dat de Franstaligen in de Brusselse Rand geen "minderheid" zijn, en dus niet zouden mogen genieten van het recht op het gebruik van eigen taal en dergelijke. In Nederland zijn de Friezen en zelfs de Saksen wel als zodanig erkend.
  
• De "rondzendbrief-Peeters" staat hiermee in verband: Daarin wordt aan de gemeentebesturen van de "faciliteitengemeenten" en de andere randgemeenten rond Brussel voorgeschreven, om overheidscommunicatie alleen op jaarlijks uitdrukkelijk herhaald verzoek, aan Franstaligen in het Frans te verschaffen. Naar mijn bescheiden mening, een uiterst domme politiek. De Nederlandse cultuur en de Nederlandse taal komen helemaal niet in gevaar, als de taal van een belangrijk deel van de inwoners van gemeenten wordt gerespecteerd. Ik denk eerder, dat het Nederlands er bepaald niet populairder op wordt.
• Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV) is een tweetalig verkiezingen-arrondissement, waartoe Brussel samen met een aantal Vlaamse gemeenten behoort. Men kan bij verkiezingen in het kieshokje kiezen voor Franstalig of Nederlandstalig. Tweetalige partijen zijn verboden! De Vlamingen willen nu, dat de gemeenten die tot het Vlaamse gewest behoren (en die soms een Franstalige meerderheid hebben), uitsluitend Nederlandstalige partijen op de kieslijsten hebben. Daarmee zou aan de Franstaligen de mogelijkheid worden ontnomen om op depolitici van hun keuze te stemmen. Verhofstadt stelt nu voor, om wel te splitsen, maar aan Franstaligen voor een beperkte tijd het recht te geven om zich voor de verkiezingen in te schrijven in het tweetalige Brusselse gewest.
• In het eerdere citaat werd ook de "federale kieskring" genoemd. Die zou een mogelijkheid kunnen bieden voor mensen die zich niet willen binden aan één van de twee (grote) taalgemeenschappen, om bij voorbeeld bij Europese verkiezingen op een willekeurige goede vertegenwoordiger van België te stemmen, in plaats van op een lokale grootheid.
  

De Morgen, tenslotte:

"Enkel de huidige communautaire grenzen en de solidariteit worden niet in vraag gesteld. Over een regionalisering van de gezondheidszorgen of de uitbreiding van
Brussel wordt dan ook met geen woord gerept."

De uitbreiding van het gewest Brussel, of, liever gezegd, het beëindigen van de verstikking ervan, wordt in Verhofstadt's ogen opgevangen door de al genoemde dwang tot samenwerking tussen de gewesten uit economische motieven.

Zoals u al begrepen zult hebben, geloof ik daar totaal niet in. Lokale politici handelen niet economisch-rationeel. Winst of verlies zal hun een zorg zijn. Ze zijn immers buiten staat om jegens hun kiezers verantwoordelijkheid te nemen voor zaken die zich op een hoger bestuurlijk niveau afspelen. In het "beste" geval, krijg je een ondoorzichtig netwerk van instituten die sterk zullen lijken op "intercommunales", plekken waar gekozen bestuurders vrijwel zonder controle over miljoenen beschikken, die niet "rationeel" verdeeld en besteed worden, maar via koehandel worden uitgesmeerd. Om van regelrechte corruptie maar te zwijgen.

Maar alles goed en wel: Er ligt nu tenminste een visie op tafel, ook al is het de mijne niet.

Technorati Tags: Belgium, Brussels, Federalism, Verhofstadt

Powered by ScribeFire.