Mark Mazower: Europa moet zijn invloed gebruiken om druk uit te oefenen op Israël

De historicus Mark Mazower is hoogleraar aan de Culumbia University (New York) en aan een universitaire instelling in Londen. Hij schreef een geschiedenis van Europa in de 20ste eeuw ("The Dark Continent") en een pakkende geschiedenis (1400-1950) van het multiculturele Saloniki (Griekenland).

In de Financial Times vandaag (16 augustus 2006) staat zijn oproep voor een nieuwe, actievere, rol van Europa in het Midden-Oosten: Europa moet zijn invloed gebruiken om druk uit te oefenen op Israël. Hieronder volgt daarvan de conclusie (indeling, nummering en accenten van mij):

"Hoe zou een ambitieuzere rol van Europa in het Midden-Oosten eruit kunnen zien?

1. Boven de huidige Libanese crisis, zou het voorrang geven aan de noodzaak voor een Israelisch-Palestijnse regeling en het zou ernaar streven om zijn economische macht om te zetten in diplomatieke invloed. Vanwege zijn grootschalige humanitaire hulp aan de Palestijnen, heeft de EU daar al een aanzienlijke vinger in de pap.
2. Daarnaast zouden de intensieve handelsrelaties die het met Israël onderhoudt kunnen worden ingezet om een veel grotere druk uit te oefenen op de achtereenvolgende Israëlische regeringen, dan Europa - of wie dan ook - sinds lang heeft gedaan. Dit vereist een urgente institutionele hervorming binnen de Unie zelf, vooral op het gebied van de traditionele rivaliteiten tussen de Raad van Ministers en de Commissie. Immers, daardoor wordt de totstandkoming van een gemeenschappelijke buitenlandse- en veiligheids-politiek steeds weer verhinderd.
   

Wat, is anders het alternatief? Ontdaan van haar retoriek, bestaat de huidige Amerikaanse politiek uit niets anders dan een gijzeling van de politieke en economische ontwikkeling van de Arabische wereld ten behoeve van een vredesregeling met Israël, zonder dat er ooit genoeg druk op de bondgenoot wordt uitgeoefend om die regeling tot stand te brengen.
Als Europa niet haar eigen dringende behoefte aan een verandering van deze vicieuze cirkel onder ogen ziet, is het alternatief hoogstwaarschijnlijk niets anders dan instabiliteit, regionale onderdrukking en economische stagnatie in haar eigen voortuin, waarvan geen eind in zicht is."

En zo is het. Het mislukken van de Amerikaans-Israëlische interventie in Libanon, die blijkt te zijn opgezet als een eerste onderdeel van een soort herindeling van een "Nieuw Midden-Oosten", is een goede gelegenheid (een geluk bij een ongeluk), voor Europa om eindelijk zijn natuurlijke rol te gaan spelen.
Dit des te meer, daar de bezettingsactie an Irak op een ramp uitdraait, de "democratiserings"-acties jegens Egypte, Saoudi-Arabië, Libanon en de Palestijnse Auroriteit tot faliekante resultaten leiden en de pogingen om Iran en Syrië te isoleren en te criminaliseren jammerlijk falen.

Niet meer als een onderling verdeelde en ondergeschikte reservistenbron moet Europa optreden, maar als een machtig blok, dat de belangen van zijn burgers nu en in de toekomst beschermt.

Dat is de reden waarom de rede van Tony Blair op 2 augustus in Los Angeles zo hol klinkt. Natuurlijk is het goed, verstandig en slim, om "regime change" te vervangen door "value change". Op zich, is het, in theorie, een dodelijke kritiek op de Amerikaanse neoconservatieven.
Blair zou tot dezelfde conclusies hebben moeten komen als Marzower. Maar jammerlijk mist men een Churchilliaanse oproep tot het vormen van het noodzakelijke Europese blok. Geen enkel concreet voorstel om de schone gedachten in actie om te zetten. Alleen de illusie, dat het samen met de huidige Amerikaanse regering wel zal lukken. Retoriek en sub-retoriek.

En hoe moeten we de plotsklapse Franse ijver duiden? In L'Europe Chez Soi en Toto Le Psycho signaleerde ik al een gevaarlijke nostalgie naar het "Libanon van papa", waar de Franse voogdij speelde met een penibel evenwicht tussen de verschillende Libanese gemeenschappen. Het ankerpunt van het libanese compromis waren de (christelijke) Maronieten. Een minderheid, die via een ingewikkeld systeem van checks and balances domineerde. Sinds de Libanese Burgeroorlog van 1982-1990 is dat voorgoed onmogelijk geworden. Het is een illusie, dat de in aantal sinds de negentiende eeuw gegroeide Shiitische bevolkingsgroepen door "ontwapening" gemarginaliseerd zouden kunnen worden. Zelfs de meest fervente vijanden van de Shiiten, de Druzen onder Walid Jumblatt, laten zich niet voor een dergelijk spel gebruiken.

Het meest ingrijpende Europese voorstel, waarvan ik heb gehoord, was dat van Daniel Cohn-Bendit, om Joschka Fischer als Europese mandataris naar het Midden-Oosten te sturen om aldaar "Israël's grenzen te garanderen". Inderdaad moet die garantie een belangrijk onderdeel zijn van een toekomstige Europese interventie. Een effectieve garantie ontneemt Israël de rechtvaardiging van gebiedsuitbreiding en systematische vernedering van buurlanden. Maar het is maar een onderdeel, want, zoals Daniel ook wel weet, is een veilige grens een grens die naar twee kanten veilig is, dus ook voor het buurland.
Dat zou dus hebben betekend: druk uitoefenen, ook op Israël, om veilige grenzen te garanderen voor Egypte, voor Jordanië, voor Syrië en ... voor Palestina. Een enorme taak, die alleen kan worden uitgevoerd, als er een nauwe samenwerking bestaat tussen de opdrachtgevende staten(de EU en hun bondgenoten, zoals Turkije). Aangezien aan die voorwaarde bij lange na niet is voldaan, heeft Joschka beleefd doch beslist "nee" gezegd tegen de voorstellen van vriend Dany.
Maar er is nog steeds ruimte voor enige kleinere stappen in de goede richting.
Een eerste stap zou kunnen zijn: een stevig Midden-Oosten-mandaat voor Xavier Solana, de EU-coördinator voor buitenlandse politiek. Een tweede stap zou moeten zijn: een gemeenschappelijk EU-commando over de VN-troepen in Zuid-Libanon. Geen Franse "Alleingang".
Ik ben benieuwd, of de kansen voor een Europese rol, zoals die door Marzower worden beschreven, in de komende weken zullen worden benut.

(Vertaling van post in At Home in Europe en in Legal Alien @ NY.)